Opony samochodowe w dużej mierze odpowiadają za poruszanie się pojazdu w różnych warunkach atmosferycznych, a w konsekwencji za bezpieczeństwo jazdy. Co konkretnie o tym decyduje?
Doświadczenia z Formuły 1, która dla producentów ogumienia stanowi najbardziej wymagający poligon doświadczalny, pokazują, że w przypadku jazdy po suchej nawierzchni pod dużym obciążeniem największe znaczenie dla prowadzenia ma mieszanka gumy, z jakiej wykonana jest opona. Jeśli jednak nawierzchnia drogi nie jest sucha i równa, pokrywa ją woda, śnieg lub błoto – bądź też, jak często bywa, kombinacja wszystkich trzech tych substancji – kluczowy staje się bieżnik.
Najkrócej rzecz ujmując bieżnik to zewnętrzna część opony. Część, która dotyka drogi (z technicznego punktu widzenia „slick” to zatem również bieżnik, choć gładki). Pomijając przypadki opon wyścigowych na suchą nawierzchnię, bieżnik jest mocno zróżnicowany. Składa się z „bloczków” gumy, pomiędzy którymi znajdują się rowki różnej szerokości i głębokości. Nie służą one do ozdoby (choć zdarzają się amatorzy twierdzący, że jedna opona może być ładniejsza od drugiej przez bardziej sportowy układ bieżnika…), a do efektywnego odprowadzania wody, śniegu czy też błota z czoła opony.
Brak zróżnicowanego ukształtowania bieżnika czy jego niedostateczna głębokość (minimum wymagane przepisami to 1,6 mm) powodują, że woda nie jest efektywnie odprowadzana spod koła, zostaje warstwa pomiędzy oponą a nawierzchnią i wywołuje tzw. zjawisko aquaplaningu (akwaplanacji), które obniża, a czasami w ogóle eliminuje przyczepność.
To, jak opona będzie radzić sobie w różnych warunkach – zarówno podczas jazdy na wprost, jak i w zakrętach – zależy między innymi od rodzaju bieżnika. Te wyróżniamy trzy. Bieżnik symetryczny, kierunkowy oraz asymetryczny.
Bieżnik symetryczny jest najbardziej podstawowym rodzajem stosowanym powszechnie, zanim producenci zaczęli eksperymentować z mniej oczywistymi rozwiązaniami. Wyróżnia się jednolitym wzorem – tak samo wygląda na całej długości opony, zarówno po jej wewnętrznej, jak i zewnętrznej stronie. Bieżnik symetryczny oferuje mocno przeciętne właściwości jezdne, dlatego zastosowanie znajduje przede wszystkim tam, gdzie oczekiwania są najmniejsze – w przypadku małych samochodów miejskich niedysponujących przesadną mocą.
Do łagodnej, spokojnej jazdy opony z bieżnikiem symetrycznym nadają się wystarczająco, dodatkowo odwdzięczając się małymi oporami toczenia i niskim poziomem hałasu. Argumentem, który przekonuje wielu, jest też cena. Ze względu na to, że „symetryczne opony” są najprostsze konstrukcyjnie, ich ceny są najniższe. Nie jest natomiast prawdą, że opony tego rodzaju znajdują się w ofercie wyłącznie podrzędnych producentów. Również ci z wyższej półki mają przeważnie przynajmniej kilka propozycji.
Bardziej zaawansowaną wersją jest bieżnik kierunkowy, w którym bloczki gumy układają się na kształt litery V lub U. Co to daje? Przede wszystkim to, że znajdująca się tuż przed „czołem” opony woda jest zdecydowanie lepiej odprowadzana, co zmniejsza zjawisko aquaplaningu. Przekłada się to na wyraźnie wyższą przyczepność podczas jazdy po mokrej nawierzchni – a także przy wyższych prędkościach, gdzie nawet minimalne różnice we właściwościach jezdnych nabierają ogromnego znaczenia.
W przypadku opony z bieżnikiem kierunkowym bardzo duże znaczenie ma montaż właściwą stroną w stosunku do kierunku jazdy (tak jak wskazuje strzałka na bocznej ściance opony). Wśród opon kierunkowych można znaleźć propozycje z najróżniejszych przedziałów cenowych, podobnie zresztą, jeśli chodzi o współczynniki oporów toczenia czy hałasu. Ze względu jednak na wyższy stopień zaawansowania konstrukcyjnego, opony z bieżnikiem kierunkowym są zauważalnie droższe niż opony symetryczne, co – coraz częściej – nie zraża nawet użytkowników małych samochodów. Dużo lepsze właściwości jezdne sprawiają, że wielu chętnie dopłaca.
Tam, gdzie wymagania są największe, stosuje się opony z najbardziej zaawansowanym bieżnikiem asymetrycznym, który łączy w sobie najlepsze cechy opon kierunkowych i symetrycznych. Powierzchnia opony podzielona jest w tym przypadku na dwie strefy. W części wewnętrznej rowki pomiędzy „bloczkami” ułożone są gęsto i równo, co sprzyja odprowadzaniu wody. To część opony, która pracuje najmocniej podczas jazdy na wprost.
W zakrętach nacisk przenosi się na zewnętrzną część opony. Dlatego tam producenci zastosowali bardziej solidne „bloczki”, jak również płytsze rowki – wszystko po to, aby zapewnić jak najlepszy kontakt opony z nawierzchnią i dzięki temu stabilność toru jazdy. Opony o bieżniku asymetrycznym wyróżniają się najlepszymi właściwościami jezdnymi, co niestety przekłada się na ich cenę. Jednak wszędzie tam, gdzie mają znaczenie osiągi – chociażby w przypadku samochodów sportowych – trudno wyobrazić sobie używanie „gorszych” opon.
Wybór odpowiedniego rodzaju bieżnika pozostaje kwestią indywidualną i zależy od intensywności i stylu jazdy kierowcy, a także samochodu. Generalnie od opon z bieżnikiem symetrycznym raczej się odchodzi – niemniej jednak to wciąż rozwiązanie budżetowe, z którego mogą spokojnie korzystać najmniej wymagający użytkownicy. Opony z bieżnikiem kierunkowym można potraktować jako rozsądny standard, natomiast te z bieżnikiem asymetrycznym – jako opcję premium. Najważniejsze jest to, aby pamiętać, że rodzaj bieżnika to nie wszystko. Na wybór dobrej opony składa się jeszcze wiele innych elementów, których nie należy lekceważyć.
